YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK

 Günlük hayatımızı kolaylaştıran birçok alette elektrik enerjisinden faydalanırız.Bu aletlere; tost makinesi,elektrikli ısıtıcı,ekmek kızartma makinesi, bilgisayar,televizyon,buzdolabı gibi aletleri örnek verebiliriz.

    Elektrikli aletlerin içerisinde birçok karmaşık devreler bulunur.Biz konumuzda basit elektrik devresini inceleyeceğiz.Basit elektrik  devresi bazı elemanlardan oluşur .Bu elemanlar; pil, anahtar, iletken kablo ve ampuldür.Acaba elektrik devresinde bulunan ampulün parlaklığına etki eden etmenler nelerdir? Bunlardan bahsedelim:

Anahtar

Ampul

İletken Kablo

Pil

                
  Video 1: Basit Elektrik Devresi

AMPUL PARLAKLIĞINA ETKİ EDEN ETMENLER

DEVREDEKİ AMPUL SAYISI

1)Devredeki Ampul Sayısını Arttırmak:

·       Devredeki ampul sayısını artırmak lamba parlaklığını azaltır.

·       Bunun nedeni pilden gelen elektrik enerjisini, daha fazla ampul tarafından paylaşılmasıdır.

Bu durumu gözlemlemek için aşağıdaki etkinliği yapalım:

ETKİNLİK 1:

Yandaki elektrik devresinde ampul sayısını artırarak, parlaklığın değişimini gözlemleyelim.Değişkenleri tabloya yazalım.

Bağımsız Değişken	Sabit Tutulan değişken	Bağımlı değişken

Sonuç:Devredeki ampul sayısını artırdığımızda, ampul parlaklığı………………………………

 1)Devredeki Ampul Sayısını Azaltmak:

·       Devredeki ampul sayısını azaltmak  lamba parlaklığını artırır.

·       Bunun nedeni pilden gelen elektrik enerjisini, daha az ampul tarafından paylaşılmasıdır.

Bu durumu gözlemlemek için aşağıdaki etkinliği yapalım:

ETKİNLİK 2:

Yandaki elektrik devresinde ampul sayısını azaltarak, parlaklığın değişimini gözlemleyelim.Değişkenleri tabloya yazalım.

Bağımsız Değişken	Sabit Tutulan değişken	Bağımlı değişken

Sonuç:Devredeki ampul sayısını azalttığımızda, ampul parlaklığı………………………………

• Öğrendiklerimizi aşağıdaki etkinlikle pekiştirelim:

 DEVREDEKİ PİL SAYISI

1)Devredeki Pil Sayısını Arttırmak:

•   Devredeki pil sayısını artırrırsak lamba parlaklığı artar.
• Bunun nedeni pilin devreye elektrik enerjisi vermesi ve pil sayısı arttıkça ampulden geçen elektrik enerjisi miktarının artmasıdır. 

Bu durumu gözlemlemek için aşağıdaki etkinliği yapalım:

ETKİNLİK 3:

Yandaki elektrik devresinde pil sayısını artırarak, parlaklığın değişimini gözlemleyelim.Değişkenleri tabloya yazalım.

Bağımsız Değişken	Sabit Tutulan değişken	Bağımlı değişken

Sonuç:Devredeki pil sayısını artırdığımızda, ampul parlaklığı………………………………

ETKİNLİK 4:

Yandaki elektrik devresinde pil sayısını azaltarak, parlaklığın değişimini gözlemleyelim.Değişkenleri tabloya yazalım.

Bağımsız Değişken	Sabit Tutulan değişken	Bağımlı değişken

Sonuç:Devredeki pil sayısını azalttığımızda, ampul parlaklığı………………………………

• Öğrendiklerimizi aşağıdaki etkinlikle pekiştirelim:

İnteraktif Etkinlik:

Öğrendiğimiz bilgilerden yararlanarak zor durumda kalan bir profesör asistanına  yardım etmek ister misin?:

ELEKTRİK DÜĞMELERİ BİRER DEVRE ELEMANI MIDIR?

Elektrik enerjisi evimize kablolar aracılığı ile gelir.Buradan kablolarla evin içine dağılır.Evimizde kablolar duvarların içinde bulunur.Elektrik prizleri ve düğmeleri bu kablolara bağlıdır.Bağlantı kabloları elektrikli cihaza, elektrik enerjisi taşır.Prizlere elektrik aletlerinin fişlerini takarız.Daha sonra bu aletleri açma kapama düğmelerini kullanarak çalıştırırız.Elektrikli aletin düğmesini kapatınca devre çalışır.Bu düğmeler basit elektrik devresinde  kullandığımız anahtarla aynı görevi görür.Yani elektrik düğmeleri elektrik enerjisini kontrol eden anahtardır.

DEVRE RESİMLERİNİN  SEMBOLLERLE İFADESİ:

Günümüzde teknolojinin de etkisi ile devre elemanlarının birçok çeşitleri vardır.Bundan dolayı devre elemanlarının resimlerini çizmek yerine onlar belli sembollerle gösteririz.Devre elmanlarını sembollerle göstermek bilimsel iletişim açısına da önemlidir. Sembollere gösterim dünyanın her yerinde ortaktır.Bu durum yeniliklerin ve buluşların herkes tarafından anlaşılmasını sağlar.

TABLO 1:Devre elemanlarnın sembollerle gösterimi

RESİM 4:Devre sembollerinin  örnek devre üzerinde gösterimi

Sembolik gösterimle gösterilmiş devreyi oluşturalım:

DEVRE NEDEN ÇALIŞMIYOR?

Bir devreyi oluşturan elemanlar ve bunların bağlanışı devre şemasında verilir.Bundan dolayı bir devrenin çalışıp çalışmadığını devre şemasına bakarak anlayabiliriz.Bir elektrik devresinin çalışmamasının nedeni aşağıdaki durumlardan biri olabilir:

1. Anahtar açıktır
2. Bağlantı kablosu kopuktur.
3. Elektrik kaynağı yoktur.
4. Piller ters bağlamıştır.
5. Pillerin ürettiği elektrik enerrjisi yeterli değildir.
6. Pil ve ampuller uyumlu değildir.

BU KONUNUN SLAYT SUNUMU İÇİN TIKLAYINIZ.








KAYNAKÇA:



Küçükturgay,G.(Ed.)(2012)Tüm Dersler 5.İstanbul: Buhan Yayıncılık
Akbayır,B.,Akbayır,G.(2011).5.Sınıf Tüm Dersler. Ankara: Final Yayınları
Bağcı,N.,Bahadır,Ö.,Emik C.,Evecen, M.,Güneş Koç,R.(2011).Fen ve Teknoloji Öğrenci Ders ve Çalışma Kitabı.Ankara:Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
http://www.fenokulu.net/
http://www.youtube.com/
http://www.vitaminegitim.com/
http://www.komikadres.com/r-yeni-komik-karikaturler-8-elektrik-676.htm

Çiçekli Bitkilerde Tozlaşma Ve Döllenme

Çiçekli Bitkilerde Tozlaşma Ve Döllenme

TOZLAŞMA  Olgunlaşan erkek organdan dağılan çiçek tozlarının (polenlerin), çeşitli vasıtalarla dişi organın tepeciği üzerine gelmesine tozlaşma denir. Tozlaşmanın başarılı olabilmesi için, bitkiler çok fazla polen üretir. Böylelikle çiçek tozlarının dişi organ tepeciklerine ulaşma olasılığı artar. Polenlerin dışında bulunan dış gömlek, uçuşmalarına yardımcı olacak yapı kazanmıştır. Milyonlarcası rüzgârla uçuşan çiçek tozlarının yalnızca çok az bir kısmı dişi organa ulaşır. Ancak, bu genellikle bitkinin neslini sürdürmesi için yeterli sayıdadır. Tozlaşma, böcekler aracılığıyla da yapılır. Böcek vücudu üzerinde birçok çıkıntı ve kıllar vardır. Çiçek tozlarının yapısı da böceklere yapışmaya uygundur. Böcekler, vücutlarına yapışan çiçek tozlarını çiçekten çiçeğe taşırlar. Yağmur ve akarsular, kuşlar, insanlar, diğer birçok hayvanlar da tozlaşmayı sağlayabilir. DÖLLENME  Tozlaşma ile dişi organın tepeciğine konan polen, buradaki nemli ve yapışkan sıvıya tutunur ve polenin dış gömleği açılır. Dişicik borusuna doğru bir uzantı oluşur. Bu uzantıya polen tüpü denir. Polen tüpü yumurtalığa kadar uzanır ve yumurta hücresini bulur ve birleşir. İşte erkek üreme hücresi çiçek tozu (polen) ile dişi üreme hücresi yumurtanın birleşerek, çekirdeklerinin kaynaşması olayına döllenme denir. Döllenme sonucu döllenmiş yumurta hücresi zigot oluşur. Kısa süre içinde bölünmeye başlayan zigot, bitkinin küçük bir taslağı olan embriyoyu meydana getirir. Bu aşamadan sonra, çiçekte çanak ve taç yapraklarla erkek organın görevi bitmiştir. Bu organlar sararır, solar ve dökülür. ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE MEYVE VE TOHUM  Döllenmeden sonra bitki, embriyonun ve besin deposunun bulunduğu bir yapı oluşturmaya başlar. Tohum taslağı denen ve tohumu oluşturacak olan bu yapı, yumurtalık içinde meyve ile birlikte gelişir. Bitkinin tohumu olgunlaşır. EMBRİYO + ÇENEK (BESİ DOKU) = TOHUM Bitki türüne göre tohumlar birçok farklılıklar gösterir. Ancak, tüm tohumlarda üç yapı bulunur. Bunlar; 1- Tohum Kabuğu: Tohumu sarar, dış etkilerden korur. Çimlenme sırasında suyla şişerek patlar. 2- Embriyo: Zigotun bölünüp çoğalmasıyla oluşur. Bitkinin küçük bir taslağıdır. Kök, gövde, yaprak taslaklarını içerir. 3- Çenek (Besi Doku): Embriyoya bağlı besin deposudur. Çimlenme sırasında embriyonun beslenmesini sağlar. Fasulye, nohut gibi bitkilerde besi doku yoktur. Embriyo besinini çenek yaprak içinden alır. Döllenmiş tohum taslağı (embriyo) tohumu oluştururken, başta yumurtalık olmak üzere çiçeğin diğer kısımları gelişerek meyveyi oluşturur. O halde tohum ve tohumu çevreleyen kısımların hepsine meyve denir. • Meyvenin temel görevi tohumu korumak ve tohumun taşınıp dağılmasına yardımcı olmaktır.

MİTOZ BÖLÜNME

Mitoz Bölünme

Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen bir olaydır. Bu olayın amacı hücre bölünmesinin gerçekleştiği canlı veya hücreye bağlı olarak yeni hücreler meydana getirmek, yenilenme ve büyümeyi sağlamaktır. Ayrıca bazı canlılarda yumurta ve sperm gibi eşey hücrelerini oluşturmaktır. Bir hücrenin bölünmesi için önce hücrenin belli bir büyüklüğe ulaşması gerekmektedir. Hücre bölünmesi, bir hücreli canlıların çoğalması, çok hücreli canlıların büyümesi erkek ve dişi eşey hücrelerinin meydana gelmesi için gerekli bir olaydır. Hücre bölünmesi vücut hücrelerinde mitoz, eşey hücrelerini oluşturmak için mayoz olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleşir. Mitoz Bölünme de dikkat edilecek hususlar Tek hücrelilerde çoğalma , çok hücrelilerde büyüme için kullanılır. Yıpranan ve yaralanan hücrelerin iyileşmesi mitoz ile olur. Oluşan hücrelerin Kromozom bilgisi aynıdır. Büyüme sırasında mitoz bölünme hızlıdır. Sinir, Sperm ve Yumurta hücrelerinde mitoz bölünme olmaz.                                          MİTOZ BÖLÜNME İLE İLGİLİ BİR VİDEO